بلاول لاهوری بن سیدعثمانبَلاوَل لاهوری بن سید عثمان بن عیسی، از مشایخ قادریه و از عالمان حنفی شبه قاره در قرن دهم و یازدهم بود. ۱ - شناخت اجمالیبرخی نام او را بلال و نام پدر او را عبدالله ضبط کرده اند. [۱]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، ج۵، ص۹۵، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ۱۴۱۰/۱۹۶۲ـ۱۹۸۹.
اسلاف وی همراه با همایون، پادشاه هند (۹۳۷ـ۹۶۲)، از هرات به هند رفتند و در شیخوپوره، تقریباً بیست کیلومتری لاهور، اقامت گزیدند و از پادشاه «جاگیر» (تیول) دریافت کردند. وی در حدود ۹۷۶ در شیخوپوره متولد شد. در هفت سالگی، جدش او را برای کسب علم به لاهور فرستاد. پس از فراگیری دانش‌های ظاهری و دیدار با شیخ شمس الدین قادری لاهوری ، دست ارادت به او داد و به دستور وی در حجره ای در محله ابواسحاق، سال‌ها خلوت گزید و به عبادت پرداخت تا در طریقت به کمال رسید و از پیر خود خرقه ارادت و خلافت گرفت. [۲]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۱، ص۱۶۱ـ۱۶۲، لکهنو ۱۲۹۰.
[۳]
عالم فقری، گلزار صوفیاء،ص ۲۱۶ـ ۲۱۸، لاهور ۱۹۸۵.
[۴]
عالم فقری، گلزار صوفیاء،ص ۲۲۳، لاهور ۱۹۸۵ .
۲ - اوصافبلاول در پارسایی زبانزد بود و کرامات فراوانی به او نسبت داده اند. وی علاوه بر اشتغالات صوفیانه ، به وعظ می‌پرداخت. برخی از ارادتمندان بلاول مدرسه ای بنیان نهادند که او در آن‌جا مشغول تدریس شد؛ [۵]
محضر او را دریافته و از او ستایش کرده است. شاه جهان نیز بارها در محضر او حاضر شده بود، داراشکوه بابری، سفینة الاولیا، کانپور ۱۳۱۸.
[۶]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، ج۵، ص۹۵، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ۱۴۱۰/۱۹۶۲ـ۱۹۸۹.
[۷]
داراشکوه بابری، سفینة الاولیا، ج۱، ص۱۹۹، کانپور ۱۳۱۸.
[۸]
عالم فقری، گلزار صوفیاء،ص ۲۲۳ـ ۲۱۸، لاهور ۱۹۸۵.
درِ خانقاه او به روی همگان گشوده بود و جمع بسیاری در آن‌جا نان دو وقته می‌خوردند. بلاول، برخلاف بسیاری از مشایخ، لباس فاخر به تن می‌کرد و در مطبخ او از اسباب بسیار استفاده می‌شد. وی به کارگشایی درماندگان نیز می‌پرداخت.۳ - توجه به نیازمندانهر روز در فاصله نماز ظهر و عصر ، دو منشی که ملازم خاص او بودند برای نیازمندان سفارش‌نامه‌هایی به پادشاه یا امرای وقت می‌نوشتند که برلوح آن‌ها عبارت «اللّه بس، باقی هوس» نوشته شده بود. پادشاهان و امرا به این سفارش‌نامه‌ها ترتیب اثر می‌دادند و حاجت آنان را روا می‌کردند. [۹]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۱، ص۱۶۱ـ۱۶۳، لکهنو ۱۲۹۰.
[۱۰]
عالم فقری، گلزار صوفیاء،ص ۲۲۵ـ ۲۱۹، لاهور ۱۹۸۵.
۴ - وفاتبلاول لاهوری در ۲۸ شعبان ۱۰۴۶ در هفتاد سالگی در گذشت و بیرون دروازه دهلی به خاک سپرده شد. [۱۱]
داراشکوه بابری، سفینة الاولیا، ج۱، ص۱۹۹، کانپور ۱۳۱۸.
[۱۲]
عالم فقری، گلزار صوفیاء،ص ۲۲۵، لاهور ۱۹۸۵.
۵ - آثار نوشته شده در مورد لاهوریمفتی غلام سرورلاهوری [۱۳]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، لکهنو ۱۲۹۰ ج۱، ص ۱۶۳)
در قطعه شعری به فارسی تاریخ وفات بلاول را به نظم در آورده، و یکی از مریدان بلاول نیز کتاب محبوب الواصلین را در ذکر احوال وی تألیف کرده است. [۱۴]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، لکهنو ۱۲۹۰ ص ۱۶۱).
در این اواخر اثر دیگری نیز به نام تذکره شاه بلاول قادری نوشته میان اخلاق احمد تألیف شده است. [۱۵]
عالم فقری، گلزار صوفیاء،ص ۲۲۳، پانویس ۱،لاهور ۱۹۸۵
داراشکوه سلسله ارادت و تعلّم وی را تا عبدالقادر گیلانی برشمرده است. [۱۶]
داراشکوه بابری، ج۱، ص۱۹۳و۱۹۸-۱۹۹، سفینة الاولیا، کانپور ۱۳۱۸.
۶ - فهرست منابع(۱) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ۱۴۱۰/۱۹۶۲ـ۱۹۸۹. (۲) داراشکوه بابری، سفینة الاولیا، کانپور ۱۳۱۸. (۳) غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، لکهنو ۱۲۹۰. (۴) عالم فقری، گلزار صوفیاء، لاهور ۱۹۸۵. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بَلاوَل لاهوری بن سید عثمان بن عیسی»، شماره۱۶۵۸. |